زنان و احکام غسل

اجرای صحیح و گسترش احکام الهی به ویژه احکام بانوان، مستلزم تدوین درست و تفهیم آن به مخاطب است. در همین راستا پایگاه تحلیلی- خبری مهرخانه بنا به درخواست کاربران و عمومیت بخشیدن و تسریع در اجرای آموزشی احکام خاص بانوان به معرفی این احکام پرداخته است.
در این قسمت احکام غسل‌ های اختصاصی زنان برای اطلاع رسانی و ارتقای سطح آگاهی افراد آموزش داده می ‌شود.

به طورکلی غسل های مربوط به زنان به چهار دسته غسل حیض، استحاضه، نفاس و جنابت تقسیم می ‌شود، که در ادامه به معرفی هر یک از آنها می ‌پردازیم:

1.     غسل حیض
در این رابطه لازم است به تعریف چند اصطلاح پرداخته و حکم چنین حالتی را بررسی نماییم:
1.1.تعریف حیض: حیض خونی است که غالباً در هر ماه، به مدت چند روز از رحم زن‌ خارج می‌ شود .

1.2.حائض: زن را در موقع دیدن خون حیض، حائض می‌ گویند. زنان سالم بالغ از سن بلوغ(پایان نه سال قمری) تا سن یائسگی(زنان سادات 60 سال قمری و زنان غیرسادات بعد از 50 سال قمری)، در یک زمان ‌بندی معلوم هر ماهه(پریود) خون می ‌بینند.

1.3.حکم حائض: در حالت دیدن چنین خونی، شارع اعتبار حائض(حیض بودن) برای زن کرده است و در چنین وضعیتی بنا به اعتبار و حکم وضعی، مقرر کرده است که زن برای خارج شدن از این حالت باید ایام خون دیدن حیض را گذرانده و سپس غسل حیض انجام دهد .در طول زمان حیض،‌ زن نماز و روزه را ترک نموده و پس از پاک شدن باید روزه‌ ها را قضا نماید، اما نمازهایی را که نخوانده است، نیاز به قضا کردن ندارند.

1.4.ویژگی های خون حیض
خون حیض غالب اوقات، تیره رنگ و غلیظ است و با حرارت و سوزش بیرون مى‏ آید. افزودن قید «غالب» بدین جهت است که خونى که زن در ایام عادت مى ‏بیند، محکوم به حیض است، هرچند فاقد ویژگی ‌هاى یاد شده باشد.

1.5.شرایط معتبر در خون حیض
1.5.1. از حیث سن زن
خونى که زن قبل از نه سالگى (بلوغ) و نیز بعد از یائسگى مى‏ بیند حیض نیست، هرچند داراى صفات حیض باشد

1.5.2.از حیث زمان و طول دورانی که خون دیده می ‌شود
به لحاظ زمان، کمترین مدت حیض سه روز و بیشترین آن ده روز است. بنابراین، خون کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز حیض نیست، اقلّ پاکی از حیض ده روز است. در نتیجه فاصله‌ بین دو حیض کمتر از ده روز نخواهد بود، امّا در فاصله‌ دو حیض محدودیتى وجود ندارد.

1.6. یک نکته
بنابر قول مشهور، سه روزى که زن خون مى ‏بیند باید پى در پى باشد، از این رو اگر این سه روز در ضمن ده روز باشد، لیکن پى در پى نباشد- مانند آنکه روزهاى اول، چهارم و هفتم خون ببیندـ حکم به حیض بودن آن نمى ‏شود.

1.7. حکم خون دیدن زن باردار
از نظر بیشتر فقها جمع بین حیض و باردارى ممکن است، لیکن در این‌که جمع بین آن دو مطلقاً امکان پذیر است یا تنها در صورت آشکار نشدن حاملگى، اختلاف است.
از منظر مشهور امامیه: خونى که زن حامله در ایام عادت مى‏ بیند و ویژگی‌ هاى حیض را دارد، خون حیض است، لیکن در اینکه وجود هردو ویژگى (در ایام عادت بودن و صفات حیض داشتن) شرط است، یا وجود یکى از آن دو کافى است یا هیچ کدام شرط نیست، احتمالاتى به شرح ذیل مطرح است:

1.7.1. خون ایام عادت یا همراه یا کمى قبل از آن را حیض دانسته و خون پس از آن را در صورتى که پس از بیست روز از ایام عادت ببیند، حیض نمى‏ دانند.
1.7.2. خون دوران پس از عادت و قبل از سپرى شدن بیست روز را نیز مطلقاً حیض دانسته ‏اند.
1.7.3.  برخى، حکم به حیض بودن خون یاد شده را منوط به وجود صفات حیض در آن کرده‏ اند.
1.7.4.   برخى دیگر، اوصاف حیض را مطلقاً ملاک دانسته و گفته ‏اند: خون واجد صفات حیض، حیض است، چه در ایام عادت باشد یا در غیر ایام عادت.
1.7.5.  برخى نیز وجود یکى از دو امر یاد شده (در ایام عادت بودن و صفات حیض داشتن) را در حکم به حیض بودن کافى دانسته ‏اند.

1.8. چند نکته
1.8.1. خونى که زن در حد فاصل بین سه و ده روز مى ‏بیند و امکان حیض بودن آن مى ‏رود، بنابر مشهور، بلکه بنابر اجماع ادعا شده، حیض محسوب مى‏ شود، خواه در صفت متحد باشند یا مختلف.
1.8.2.    حیض شدن دختر دلیل و کاشف تحقق بلوغ قبل از آن است.

2.    غسل نفاس
2.1.    تعریف نفاس: خونی است که همراه با بیرون آمدن اولین جزء نوزاد از رحم مادر به دنیای خارج رحم، از زن خارج می ‌‌شود.

2.2. نفساء: زنان در این حالت را نُفساء یا نَفساء می ‌نامند.

2.3.  حکم نفاس: زن در پایان خون دیدن بعد از زایمان باید غسل نفاس کند و بنابر احتیاط برای نماز باید وضو بگیرد و به همان غسل اکتفاء نکند.

2.4. مدت نفاس: کم ‌ترین مدتی که زنان این خون را می‌ بینند یک لحظه و بیشترین آن ده روز است.

3. غسل استحاضه
3.1. تعریف استحاضه: استحاضه، استمرار خونریزی در بعد از مدت زمان معمول عادت فرد است؛ (ابن منظور،1414ق. ج7، ص143)، به بیانی دیگر به طور معمول، هر خونی که غیر از خونریزی های متداول حیض و نفاس و بیماری باشد، استحاضه نامیده می شود.(یزدى، 1419ق. ج1، ص589) این یک حکم کلی و بدون تعیین زمان و سن است، یعنی همان طور که در دوران حیض می توان دچار استحاضه شد، پیش از بلوغ و بعد از یائسگی نیز امکان دیدن خون استحاضه وجود دارد. در حقیقت قبل از بلوغ و بعد از یائسگی، تنها خونی که امکان دارد زن ببیند، خون استحاضه است، و او دیگر پس از یائسگی خونی تحت عنوان حیض یا نفاس، نخواهد دید.

3.2. تشخیص استحاضه: برای تشخیص نوع استحاضه، زن باید مقدارى پنبه یا مانند آن را داخل فرج نموده، کمى صبر کند تا وضعیت خود را دریابد.
اگر خون در دستمال یا پنبه ‌ای که زن داخل فرج خود نموده، نفوذ نکند(حضرت آیت الله بهجت) و تنها روی آن را آلوده کند، از طرف دیگر ظاهر نشود؛‌ استحاضه قلیله است.(حضرات آیات خمینیره، سیستانی، وحید خراسانی، بهجت، فاضل لنکرانی، خویی‌)
اگر خون در پنبه فرو رود، ولی از پنبه به دستمالی که معمولاً زن ها برای جلوگیری از خون می ‌بندند نرسد،(حضرات آیات خمینیره، فاضل لنکرانی، بهجت) اگرچه در یک گوشه آن باشد،(حضرات آیات خویی، سیستانی، وحید خراسانی) استحاضه متوسطه است.
اگر خون پنبه را فراگرفته،(حضرات آیات خویی، سیستانی، وحید خراسانی)، از پنبه گذشته(حضرات آیات بهجت، فاضل لنکرانی) و به دستمال برسد(حضرات آیات خمینیره، خویی، سیستانی، وحید خراسانی، فاضل لنکرانی، بهجت) استحاضه‌ کثیره است.

3.3. مستحاضه: زن را در موقع دیدن خون استحاضه، مستحاضه می گویند.

3.4.وظایف مستحاضه
3.4.1. وظیفه هر مستحاضه ‌ای آنست که پس از رسیدنِ وقت نماز و پیش از انجام آن، همان طور که گفته شد، وضعیت خود را بررسی کند تا بفهمد که استحاضه وى از کدام قسم است. نباید فراموش کرد که وارسی پیش از وقت، کفایت نمى کند؛ مگر آنکه یقین داشته باشد حالش فرقى نکرده است.(حضرات آیات خمینیره، خامنه ایدام عزه، سیستانی، خویی)

3.4.2. نکته
اگر کسی امکان آزمایش و بررسی خود را نداشته باشد، چند حالت برای او وجود دارد:

3.4.2.1. حالت سابقه ای از اقسام استحاضه را دارد: در این وضعیت، فرد به همان وظیفه سابق خود عمل می کند.(حضرات آیات خمینیره، خامنه ایدام عزه، سیستانی، وحید خراسانی،‌ بهجت)

3.4.2.2. حالت سابقش، به هر دلیلی، روشن نیست: در این حالت نظرات مراجع با یکدیگر متفاوت است. برخی از مراجع معتقدند احتیاط آن است که هم وظیفه استحاضه‌ کثیره را انجام دهد و هم قلیله را.(حضرات آیات خامنه ایدام عزه، مکارم شیرازی)، بعضی دیگر گفته ‌اند که باید به آنچه مسلماً وظیفه‌ اوست عمل کند، مثلاً اگر نمى ‏داند استحاضه‌ او قلیله است یا متوسطه، باید کارهاى استحاضه‌ قلیله را انجام دهد، و اگر نمى‏ داند متوسطه است یا کثیره، باید کارهاى استحاضه‌ متوسطه را انجام دهد؛(حضرات آیات خمینیره، سیستانی) چراکه نسبت به این حد یقین دارد.(حضرت آیت الله خویی) عده‌ای دیگر معتقدند احتیاط واجب آن است که وظیفه‌ بیشتر را انجام دهد تا یقین کند که به تکلیف خود عمل کرده است.(سایت حضرات آیات بهجت، وحید خراسانی)

3.4.3. دیگر وظیفه مستحاضه آنست که اگر بداند پیش از گذشتن وقت نماز بکلى پاک مى ‌شود و یا به اندازه‌ خواندن نماز، خون قطع مى‌ گردد، بنابر احتیاط باید صبر کند و نماز را وقتى که پاک شد، بخواند.(حضرات آیات خمینیره، خامنه‌ایدام عزه، سیستانی، وحید خراسانی، فاضل لنکرانی، مکارم شیرازی) و وقتی که خونریزی او قطع شد، برای اولین نمازی که می‌ خواهد به جای آورد، اعمال استحاضه را انجام می دهد،(حضرات آیات خمینیره، خامنه‌ایدام عزه، بهجت، سیستانی، وحید خراسانی، فاضل لنکرانی، مکارم شیرازی) یعنی مستحاضه‌ قلیله، براى اولین نماز فقط وضو مى گیرد و مستحاضه متوسطه و کثیره باید غسل انجام دهند.

3.4.4. یکی دیگر از وظایف مستحاضه،‌ جلوگیری از خروج خون در هنگام وضو و غسل و پس از آن، به وسلیه داخل کردن پنبه در مهبل است.(حضرات آیات خمینیره، خامنه‌ایدام عزه، بهجت، سیستانی، وحید خراسانی، مکارم شیرازی)
اما قاطبه مراجع معتقدند که این امر تنها به شرط عدم مشقت و ضرر برای فرد، خصوصاً دختران جوان است.(حضرات آیات خامنه‌ایدام عزه، بهجت، سیستانی، وحید خراسانی، مکارم شیرازی)

3.4.5. مهم ترین امر در تمام مراحل و مواردی که جزء وظایف مستحاضه بیان می شود، توجه به این نکته است که در تمام مواردى که غسل بر زن مستحاضه واجب مى‌ شود، اگر غسل ‌هاى مکرر براى او ضرر دارد، یا مایه‌ مشقت زیاد است، مى ‌تواند به جاى آن تیمم کند.(حضرات آیات خامنه ایدام عزه، مکارم شیرازی)
این امر به این معناست که توجه به حال مخاطبین و در نظر داشتن مشکلات ناشی از احکام همواره مدنظر شارع قرارداشته است و اینگونه نبوده که تنها از موضع برتر و بالاتر و بی توجه به مشکلات بندگان، نسبت به آنان حکم کند.

3.5. احکام انواع استحاضه
3.5.1. مستحاضه‌ قلیله
اولین وظیفه مستحاضه قلیله آنست که برای هر نماز، به تفکیک، وضو بگیرد.(حضرات آیات خمینیره، وحید خراسانی، سیستانی) البته حضرت آیت الله خامنه‌ ایدام عزه آن را از باب احتیاط واجب دانسته اند؛ و معتقدند اگر مستحاضه قلیله، بین نماز ظهر و عصر، هیچ خونی نبیند، در این صورت لازم نیست وضو بگیرد.(حضرات آیات خامنه ایدام عزه، مکارم شیرازی)
مستحاضه، بنابر احتیاط باید پنبه را عوض کند و اگر خون به جایی از بدن رسیده، باید را آن آب بکشد.(حضرات آیات خامنه ‌ایدام عزه، مکارم شیرازی) برخی این احتیاط را واجب دانسته ‌اند، (حضرات آیات خمینیره، بهجت، وحید خراسانی) و برخی مستحب.(حضرت آیت الله سیستانی)

3.5.1.1.نکته
برای خواندن نماز احتیاط و سجده‌ فراموش شده و تشهد فراموش شده و سجده‌ سهو، اگر آنها را بعد از نماز فوراً بجا آورد، انجام کارهای استحاضه و تجدید وضو لازم نیست.(حضرات آیات خمینیره، خامنه ایدام عزه، سیستانی، خویی، وحید خراسانی، مکارم شیرازی)

3.5.2.مستحاضه‌ متوسطه
در استحاضه متوسطه، به محض دیدن خون باید غسل کرد و برای هر نماز آن روز، وظائف استحاضه قلیله را انجام داد.(حضرات آیات وحید خراسانی، سیستانی، بهجت، فاضل لنکرانی) این بدان معناست که اگر قبل از نماز صبح استحاضه شد، یک غسل کرده و تا نماز عشاء اعمال استحاضه قلیله را به جای می آورد؛ کارهایی مانند وضو گرفتن برای هر نماز، تعویض پنبه و تطهیر خود و….

3.5.2.1. نکته
اگر عمداً یا از روى فراموشى براى نماز صبح غسل نکند، باید براى نماز ظهر و عصر غسل کند، و اگر براى نماز ظهر و عصر غسل نکند، باید پیش از نماز مغرب و عشا غسل نماید، چه آنکه خون بیاید یا قطع شده باشد.(حضرات آیات وحید خراسانی، سیستانی، بهجت، فاضل لنکرانی)

3.5.3.مستحاضه کثیره
در استحاضه کثیره، علاوه بر کارهایی که بر قلیله و متوسطه واجب بود، باید برای نماز ظهر و عصر یک غسل و برای نماز مغرب و عشا یک غسل دیگر به جا آورد، به شرط آن‌که میان آن دو فاصله نیندازد؛ اگر فاصله بیندازد باید برای نماز عصر و عشا دوباره غسل کند.(حضرات آیات خمینیره، خامنه ایدام عزه، وحید خراسانی، سیستانی، بهجت، خویی) برخی از فقها معتقدند که در استحاضه کثیره، غسل از وضو کفایت می کند؛ و اگر بخواهد وضو بگیرد بهتر است که وضو قبل از غسل باشد.(حضرات آیات خمینیره، وحید خراسانی، سیستانی، خویی)‌ و برخی دیگر غسل را برای نماز کافی نمی دانند و معتقدند که برای هر نماز باید وضو گرفت؛ تفاوتی ندارد که وضو پیش از غسل باشد یا بعد از آن.(حضرات آیات خامنه ایدام عزه، بهجت،‌ مکارم شیرازی)

3.6. تغییر حالت استحاضه
گاه ممکن است زنی که استحاضه قلیله است، استحاضه ‌اش به کثیره یا متوسطه تغییر کند و یا بالعکس؛ در این حالت باید وظایف را به طریق دیگری انجام داد.

3.6.1. تغییر به مرحله بالاتر
قلیله به متوسطه- قلیله به کثیره- متوسطه به کثیره

3.6.1.1. پیش از نماز
باید وظایف مرحله بالاتر را انجام دهد، و اگر برای استحاضه متوسطه غسل کرده و کثیره شده است، باید دوباره غسل کند.(حضرات آیات خمینیره، سیستانی، وحید خراسانی، بهجت، خویی)

3.6.1.2. در حال نماز
اگر در بین نماز، استحاضه متوسطه زن، کثیره شود، باید نماز را بشکند و اعمال استحاضه کثیره را به جای آورد و دوباره نماز بخواند؛ همین طور اگر استحاضه قلیله او تبدیل به کثیره شود.(حضرات آیات خمینیره، سیستانی، وحید خراسانی، بهجت، فاضل لنکرانی، مکارم شیرازی)

3.6.1.3. بعد از نماز
نمازهای خوانده شده او صحیح است و نیازی به اعاده ندارد، اما برای نمازهای بعد باید وظیفه مرحله بالاتر را انجام دهد.

3.6.2. تغییر به مرحله پایین تر
کثیره به متوسطه- کثیره به قلیله- متوسطه به قلیله
اگر استحاضه کثیره زن متوسطه شود، باید برای نماز اول عمل کثیره و برای نمازهای بعد، عمل متوسطه را بجا آورد. مثلاً اگر پیش از نماز ظهر استحاضه‌ کثیره متوسطه شود، باید برای نماز ظهر غسل کند و برای نماز عصر و مغرب و عشا فقط وضو بگیرد و اعمال قلیله را انجام دهد.(حضرات آیات خمینیره، سیستانی، وحید خراسانی، بهجت، فاضل لنکرانی، خویی، مکارم شیرازی)

3.7. نکته
اگر مستحاضه، یکى از کارهایى را که بر او واجب است ترک کند، نمازش باطل می شود.(حضرات آیات خمینیره، سیستانی، وحید خراسانی)

3.8. فروعات

3.8.1. تفاوت خون های حیض، نفاس و استحاضه
3.8.1.1. خون حیض کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نیست. خون نفاس بیشتر از ده روز نیست ولى امکان دارد که کمتر از سه روز باشد. خون استحاضه می تواند کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز باشد.

3.8.1.2. در خون حیض و استحاضه برخلاف نفاس، صفات و علایم مطرح است. اینکه خون استحاضه غالباً زردرنگ و سرد و رقیق است، و بدون فشار و سوزش بیرون مى ‌آید.(حضرات آیات خمینیره، خامنه ایدام عزه، مکارم شیرازی، بهجت، وحید خراسانی، سیستانی)

3.8.1.3. تنها خون استحاضه داراى اقسام دو یا سه گانه است.

3.8.1.4. از حائض و نفسا، نماز و روزه ساقط است، هرچند باید قضای روزه ها را به جای آورد. ولی هیچ تکلیفی از مستحاضه ساقط نمی شود.

3.8.1.5. طلاق حائض و نفسا بر خلاف مستحاضه، باطل است؛ و علاوه بر آن زن یائسه عده طلاق نیز ندارد.(خمینی، بی‌تا. ج2، ص332- علامه حلی،‌ 1411ق. ج7، ص463)

3.8.1.6. امکان دیدن خون استحاضه در تمام طول عمر، از پیش از بلوغ تا بعد از یائسگی، براى زن وجود دارد؛ ولى خون نفاس فقط هنگام زایمان و خون حیض بعد از بلوغ تا یائسه شدن است.

3.9. نقش دارو و جراحی در قطع شدن یا ادامه یافتن خونریزی ها
زنی که قبل از سنین معمول یائسگی دچار یائسگی شده باشد و به وسیله دارو عادت ماهیانه شود، تمام احکام خون حیض و استحاضه بر او جاری خواهدشد.(استفتائات حضرت آیه الله مکارم شیرازی)
و حتی اگر بعد از یائسگی با تقویت هورمونی خونریزی قاعدگی ادامه یابد نیز در صورتى که تمام شرایط قاعدگى در آن جمع باشد، حیض محسوب مى‌ شود.(استفتائات حضرت آیه الله خامنه ایدام عزه)

اما اگر زنی در سن معمول حیض، به وسیله عمل جراحى رحمش برداشته شده باشد، اگر خونى از او خارج شود، حکم عادت ماهانه و استحاضه را ندارد، و تنها باید محل را بشویند.(استفتائات حضرت آیه الله خامنه ایدام عزه)

4.    غسل جنابت
4.1.    تعریف غسل جنابت: جنابت غسلی مشترک میان زنان و مردان است است. جنابت همان طور که در مردان اتفاق می ‌افتد، در مورد زنان نیز با حصول شرایط آن، محقق می ‌شود و فرقی بین خانم مجرد با خانم متأهل وجود ندارد.

4.2.    تعریف جنابت: جنابت در اصل، اسم مصدر از اجناب و به معنای دوری است و در اصطلاح، به حالت نجاست باطنی گفته ‌‏شده که پس از نزدیکی یا خروج منی حاصل می ‏‌شود. انسان جنب، از آن جهت که بدون طهارت و غسل، از نزدیک شدن به نماز منع و نهی گردیده، «جنب» نامیده شده است.

4.3.    تشخیص جنابت: حصول جنابت در بانوان به دو طریق، دخول و آمیزش جنسی از طرف جلو و یا پشت(ولو این‌که منی هم خارج نشود) و بیرون امدن منی(از آلت تناسلی زن و مرد)، چه در خواب باشد یا بیداری، کم باشد یا زیاد، با شهوت باشد یا بی‌شهوت، با اختیار باشد یا بی‌اختیار صورت می پذیرد.
هر یک از دو مشخصه‌ یاد شده، به تنهایی باعث وجوب غسل جنابت می ‏‌گردد؛ بنابراین، ممکن است مرد با همسر خود، نزدیکی کند و منی از او بیرون نیاید که در این صورت نیز بر هر دوی آنان غسل واجب شود.

4.4.    شرایط جنابت در زنان: ازآن‌جاکه نظر مراجع، اندکی متفاوت است نظرات مراجع عظام به طور جداگانه ذیلاً ذکر می ‌گردد:

4.4.1.    همه مراجع(غیر از آیت الله بهجت و آیت الله تبریزی و آیت الله نوری همدانی) معتقدند خروج ترشحات زن، اگر همراه با شهوت(اوج لذت جنسی) باشد، حکم به جنابت آنان می ‌‏شود و لازم نیست با جستن بیرون آید و بدن سست شود و اگر بدون شهوت باشد، حکم به منی نمی ‌‏شود، مگر آنکه از راه دیگری یقین کند منی است.

4.4.2.    آیت‏ الله بهجت(ره): خروج ترشحات زن اگر همراه با شهوت و اوج لذت جنسی و با جستن بیرون آید، حکم به منی می‏‌ شود و اگر هیچ یک از دو علامت و یا یکی از آنها را نداشت، حکم به منی نمی شود؛ مگر آنکه از راه دیگری یقین کند منی است.

4.4.3.    آیت الله تبریزی و آیت الله نوری: خروج ترشحات زن اگر همراه با شهوت خاصی(اوج لذت جنسی) باشد و بدن، پس از آن سست شود، حکم به منی می ‏‌شود و اگر هیج یک از دو نشانه یا یکی از آنها را نداشت، حکم به منی نمی‏‌ شود؛ مگر آنکه از راه دیگری یقین کند منی است.

4.5.    تشخیص منی در زنان
“منی” به مایع غلیظی گفته می ‌شود که از غدد تناسلی مرد، به وسیله نزدیکی یا احتلام و یا استمنا بیرون می ‌آید. بانوان مانند مردان، منی ندارند، ولی مایعی که همراه با اوج لذت جنسی است اگر از زن خارج شود حکم منی را دارد و موجب جنابت می ‌شود. این مایع، در اوج شهوت(ارگاسم) خارج می ‌شود و به دنبال آن، بدن سست شده و انسان لذت می برد.

4.6.    تعریف حالت ارگاسم
حالت ارگاسم(اوج لذت جنسی یا اوج شهوت) یک واکنش غیرعادی است که در حالت اوج لذت جنسی در اندام جنسی انسان پدید می ‌آید و همراه با شهوت و لذت بسیار و احساس آرامش است که به دنبال انقباض تمام عضلات بدن، نوعی سستی عمومی، تمام بدن را فرا می ‌گیرد. در این حالت، ترشحات غدد جنسی در ناحیه‌ مهبل افزایش می یابد، ضربان قلب بسیار زیاد می ‌شود، گرمای شدید و تعریق و… مجموعه‌ این حالات زنجیره‌ ای را ارگاسم می‌ نامند که جنابت، حاصل می ‌شود ولی اگر صرفاً چند تکان عضلانی باشد و سستی بدن در کار نباشد، لذت و شهوت جنسی زیاد به همراه نداشته باشد، ارگاسم نیست و جنابت حاصل نشده است. علامت ارگاسم معمولاً سست شدن بدن یا به تعبیر دیگر رعشه، اوج لذت جنسی و خروج مایع است.

ترشحات و رطوبت ‌‏های زنانه ‌ای که غالباً هنگام برانگیختگی مختصر جنسی مانند دیدن برخی صحنه های محرک فیلم ‌ها یا بازی و ملاعبه با همسر و… خارج می‏ شود پاک است و به آن اصطلاحاً مذی می ‌گویند.

منبع: مهرخانه