احادیث درباره خودبینی

خودبینی و تکبر

خودبینی و تکبر از صفاتی است که خداوند و ائمه به نهی از آن ها اشاره کرده است. در این مقاله به احادیث درباره خودبینی اشاره کرده ایم.

فرد خودبین یا متکبر به کسی گفته می شود که خود را از دیگران برتر و با ارزش تر بداند و دیگران را دست کم بگیرد. استکبار به معنای تمایل به تسلط و اعتماد به نفس بیش از حد بر توانایی های شخص است و همچنین کسی که فقط خود را شایسته ی موفقیت میداند دچار خودبینی است.

در آیاتی از قرآن و احادیثی از ائمه درباره ی خودبینی و تکبر آیات و روایت هایی آمده است. که در ادامه به احادیثی درباره ی خوبینی آشنا می شوید.

در تمامی آیاتی که به خودبینی اشاره کرده است، می بینیم، غرور و خودبینی، دو عامل مهم گناه و شکست و بدبختی است و قرآن خبر از شکست و ناکامی این گروه مغرور می دهد، شکستی که به زودی دامانشان را گرفت و عبرت مردم شدند.

افراد کم ظرفیت همین که به یکی از این امور نایل شوند فراموش می کنند که اینها عاریتی است و همیشه در معرض زوال و نابودی قرار دارد. این فراموشی سبب خودبینی و غرور آنها می شود و این غرور آنها را از خدا دور و به شیطان نزدیک و آلوده به انواع گناهان می سازد.

احادیث درباره خودبینی

• رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم :

آفَهُ الحَسَب الاِفتِخَارُ وَ العُجبُ. آفت شرافت و بزرگی ، به خود نازیدن و خود بزرگ بینی است. (کافی (ط-الاسلامیه)ج 2، ص 328)

• حضرت زهرا سلام الله علیها :

فَجَعلَ اللهُ الایمانَ تَطهیراً لَکم مِنَ الشِّرکِ ، وَ الصَّلاهَ تَنزیهاً لَکم عَن الکِبرِ. خدای تعالی ایمان را برای پاکیزگی از شرک قرار داد، و نماز را برای دوری از تکبر و خودخواهی. (الاحتجاج علی اهل اللجاج (طبرسی)، ج 1، ص 99)

• امام على علیه السلام می فرمایند :

اَلحِرصُ وَالکِبرُ وَالحَسَدُ دَواعٍ إِلَى التَّقَحُّمِ فِى الذُّنوبِ. حرص و تکبّر و حسادت، انگیزه هاى فرورفتن در گناهانند. (نهج البلاغه (صبحی صالح)،ص 541، حکمت 371)

• امام علی (ع) غرور و خودبینی را یکی از موانع پندپذیری انسان می شمرد.

• امام علی علیه السلام فرمودند :

عُجْبُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ أَحَدُ حُسَّادِ عَقْلِهِ. خودپسندى انسان یکى از حسودان عقل اوست.

• امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :

لا تَسْتَبِدَّ بِرَأْیِکَ فَمَنِ اسْتَبَدَّ بِرَأْیِهِ هَلَکَ. خودرأی مباش که هر که خودرأی باشد هلاک می گردد.

• امیرالمومنان علی (ع) فرمودند :

الإعْجابُ ضِدُّ الصَّوابِ وَآفَهُ الاْلْبابِ. خودپسندى ضد واقع بینى است وآفتى است براى عقل ها.

• امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :

سَیِئَهٌ تَسُوؤکَ، خَیرٌ عِندَ اللهِ مِن حَسَنَهٍ تُعجِبُکَ. گناهی که اندوهگینت سازد، نزد خدا بهتر از کاری است که به خود پسندی گرفتارت سازد. (نهج البلاغه، خ 46)

• امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :

مَنْ رَضِیَ عَنْ نَفْسِهِ کَثُرَ السّاخِطُ عَلَیهِ و الصَّدَقَهُ دَواءٌ مُنْجِحٌ وَ أَعمالُ العِبادِ فِی عاجِلِهمْ نُصبُ أَعیُنُهم فِی آجالِهِم. هرکس خودبین باشد خشم کننده بر او بسیار شود و صدقه داروئی است سودمند و شفادهنده و کردار بندگان در دنیایشان؛ در آخرت جلو چشم هایشان است.

• امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :

التّواضُعُ یَرفَعُ، التکبّرُ یَضَعُ. تواضع و فروتنی مقام و منزلت انسان را رفیع کرده و تکبر و خودخواهی مقام او را پایین می آورد.

حدیث هایی درباره خودبینی و تکبر

• امام صادق علیه السلام فرمودند :

اَلکِبرُ أَن تَغمِصَ النّاسَ وَتُسَفِّهَ الحَقَّ. تکبر، این است که مردم را تحقیر کنى و حق را خوار شمارى. (الکافى (ط-الاسلامیه)، ج 2، ص 310)

• امام جعفر صادق علیه السلام می فرمایند :

آفَهُ الدّینِ اَلْحَسَدُ وَ العُجْبُ وَ الْفَخْرُ. حسادت و خود پسندی و فخر فروشی، آفت دین هستند. (الکافی، جلد 2، صفحه 307)

• امام صادق علیه السلام فرمودند :

مَن ذَهَبَ یَرى أَنَّ لَهُ عَلَى الآخَرِ فَضلاً فَهُوَ مِنَ المُستَکبِرینَ، (قالَ حَفصُ بنُ غیاثٍ): فَقُلتُ لَهُ إِنَّما یَرى أَنَّ لَهُ عَلَیهِ فَضلاً بِالعافیَهِ إذا رَآهُ مُرتَکِبا لِلمَعاصى، فَقالَ: هَیهاتَ هَیهاتَ! فَلَعَلَّهُ أَن یَکونَ قَد غُفِرَ لَهُ ما أتى وَ أَنتَ مَوقوفٌ مُحاسَبٌ أَما تَلَوتَ قِصَّهَ سَحَرَهِ موسى علیه السلام ؛

هر کس خودش را بهتر از دیگران بداند، او از متکبران است. حفص بن غیاث مى گوید: عرض کردم: اگر گنهکارى را ببیند و به سبب بى گناهى و پاکدامنى خود، خویشتن را از او بهتر بداند چه؟ فرمودند: هرگز هرگز! چه بسا که او آمرزیده شود اما تو را براى حسابرسى نگه دارند، مگر داستان جادوگران و موسى علیه السلام را نخوانده اى؟ (الکافى (ط-الاسلامیه)، ج 8، ص 128)

• امام صادق علیه السلام می فرمایند :

لا یَدخُلُ الجَنَّهَ مَن فِی قَلبهِ مِثقالَ ذَرَّهٍ مِن کِبر. کسی که در قلبش به اندازه ذره ای کبر و خود بزرگ بینی باشد به بهشت وارد نمی شود. (الکافی(ط-اسلامی) ج 2 ص 310)

• امام صادق علیه السلام فرمودند :

آفَهُ الدِّینِ الحَسَدُ وَ العُجبُ وَ الفَخرُ. آفت دینداری حسد و خودبینی و فخر فروشی است. (کافی(ط-الاسلامیه)ج 2، ص 307)

• امام محمد باقر علیه السلام می فرمایند :

الجَبّارونَ اَبعَدُ النّاس منَ اللهِ عزُّ و جلَّ یومَ القیامَهِ. دورترین مردم ار خداوند عزّو جل در روز قیامت سرکشانِ متکبّر هستند. (ثواب الاعمال (ترجمه حسن زاده) ص 688)

• امام کاظم علیه السلام فرمودند :

إِنَّ الزَّرعَ یَنبُتُ فِى السَّهلِ وَلایَنبُتُ فِى الصَّفا فَکَذلِکَ الحِکمَهُ تَعمُرُ فى قَلبِ المُتَواضِعِ وَلا تَعمُرُ فى قَلبِ المُتَکَبِّرِ الجَبّارِ، لأِنَّ اللّه  جَعَلَ التَّواضُعَ آلَهَ العَقلِ وَجَعَلَ التَّکَبُّرَ مِن آلَهِ الجَهلِ؛ زراعت در زمین هموار مى روید، نه بر سنگ سخت و چنین است که حکمت، در دل هاى متواضع جاى مى گیرد نه در دل هاى متکبر. خداوند متعال، تواضع را وسیله عقل و تکبر را وسیله جهل قرار داده است. (تحف العقول، ص 396)